Hóa chất tẩy rửa trong thực phẩm: Phân loại, tiêu chuẩn và giải pháp an toàn từ FDI Care

Hóa chất tẩy rửa trong thực phẩm là các hợp chất chuyên dùng để loại bỏ triệt để các vết bẩn cứng đầu như dầu mỡ, protein, cặn khoáng khỏi các bề mặt tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm nhưng vẫn đảm bảo an toàn khi dùng trong ngành thực phẩm. 

Các loại hóa chất công nghiệp thực phẩm thường được phân loại thành chất tẩy rửa kiềm, acid, trung tính và enzym, mỗi loại phù hợp với từng nhóm thiết bị, mức độ bám bẩn và quy trình vệ sinh khác nhau. Theo tiêu chuẩn quốc tế như HACCP, ISO 22000 và QCVN 01-166:2022/BYT, các hóa chất dùng trong ngành thực phẩm phải có nguồn gốc rõ ràng, được cấp phép sử dụng, có khả năng phân hủy sinh học và không để lại dư lượng sau khi rửa sạch.

FDI Care cung cấp các giải pháp tẩy rửa thực phẩm an toàn, không độc hại và thân thiện môi trường, phù hợp với từng dây chuyền chế biến và thiết bị trong nhà máy thực phẩm. Cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!

Bài viết liên quan:

• Xử lý nước thải chăn nuôi: các phương pháp hiệu quả và giải pháp công nghệ mới 2025

1. Hóa chất tẩy rửa trong thực phẩm là gì?

Hóa chất tẩy rửa trong thực phẩm là các hợp chất hoặc hỗn hợp hóa học được pha chế với công thức đặc biệt để làm sạch và loại bỏ các chất bẩn như dầu mỡ, protein, tinh bột, cặn khoáng và các vi sinh vật khỏi các bề mặt tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp với thực phẩm. Vai trò của dòng hóa chất này không chỉ là làm sạch thông thường mà còn là một mắt xích quan trọng trong chuỗi quản lý chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm của mọi cơ sở sản xuất, chế biến.

Mục đích sử dụng chính

Các mục đích này bao gồm việc vệ sinh thiết bị và dây chuyền sản xuất, khử khuẩn các bề mặt tiếp xúc, hỗ trợ trong quá trình xử lý nguyên liệu, và duy trì vệ sinh chung cho toàn bộ nhà xưởng. Cụ thể như sau:

• Vệ sinh thiết bị, dây chuyền sản xuất: Loại bỏ các cặn bẩn hữu cơ và vô cơ bám lại trên bề mặt máy móc, bồn chứa, đường ống sau mỗi ca sản xuất để tránh nhiễm chéo và đảm bảo hiệu quả hoạt động của thiết bị.
• Khử khuẩn bề mặt: Tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của các vi sinh vật có hại như vi khuẩn, nấm mốc, nấm men trên các bề mặt tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm như bàn chế biến, dao cụ, băng tải.
• Hỗ trợ xử lý nguyên liệu: Một số loại hóa chất được sử dụng để rửa sạch các nguyên liệu thô như rau củ quả, loại bỏ thuốc trừ sâu, đất cát và vi sinh vật bám trên bề mặt.

Phân biệt giữa hóa chất tẩy rửa dùng trong công nghiệp thực phẩm và hóa chất không an toàn

Sự khác biệt căn bản giữa hai loại này nằm ở mức độ an toàn và tiêu chuẩn chất lượng. Dòng hóa chất tẩy rửa trong thực phẩm, hay còn gọi là hóa chất cấp thực phẩm (food-grade), được sản xuất từ các thành phần được phép sử dụng, phải trải qua quá trình kiểm định nghiêm ngặt để đảm bảo không chứa các chất độc hại và không để lại tồn dư nguy hiểm trên bề mặt sau khi đã được rửa sạch đúng quy trình. Ngược lại, các hóa chất công nghiệp thông thường hoặc hóa chất gia dụng có thể chứa các thành phần độc hại, không được phép tiếp xúc với thực phẩm và có thể gây ra ngộ độc nếu sử dụng sai mục đích.

2. Tiêu chuẩn của hóa chất tẩy rửa trong ngành thực phẩm

Các tiêu chuẩn của hoá chất tẩy rửa trong ngành thực phẩm bao gồm các tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu bắt buộc đối với các lại hoá chất này. Cụ thể như sau

Các tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam áp dụng

Các hệ thống quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm hàng đầu đều có những quy định riêng về việc sử dụng và kiểm soát hóa chất tẩy rửa.

• HACCP và ISO 22000: Đây là các hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, yêu cầu các cơ sở sản xuất phải xác định, kiểm soát và ghi chép việc sử dụng tất cả các loại hóa chất, đảm bảo chúng không trở thành một mối nguy gây nhiễm bẩn cho sản phẩm.
• FDA (Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ): Nhiều thành phần hóa học được FDA công nhận là an toàn khi sử dụng trên các bề mặt tiếp xúc thực phẩm (GRAS - Generally Recognized As Safe) và thường được dùng làm cơ sở tham chiếu trên toàn cầu.
• QCVN (Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia Việt Nam): Tại Việt Nam, các hóa chất và phụ gia sử dụng trong ngành thực phẩm phải tuân thủ các quy định và nằm trong danh mục cho phép của Bộ Y tế và các cơ quan liên quan.

Yêu cầu bắt buộc đối với hóa chất tẩy rửa thực phẩm

Một sản phẩm hóa chất tẩy rửa trong thực phẩm an toàn bắt buộc phải đáp ứng được các yêu cầu sau:

• Không độc hại: Thành phần hóa chất phải an toàn, không chứa kim loại nặng, các chất gây ung thư hoặc các độc tố có thể gây hại cho sức khỏe con người.
• Không gây tồn dư trên bề mặt: Sau khi được sử dụng và rửa lại bằng nước sạch theo đúng hướng dẫn, hóa chất phải được loại bỏ hoàn toàn, không để lại bất kỳ dư lượng nào có thể ngấm vào thực phẩm.
• Có khả năng phân hủy sinh học: Ưu tiên các sản phẩm có khả năng phân hủy sinh học cao, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và hệ thống xử lý nước thải.
• Được kiểm định và cấp phép: Sản phẩm phải được các cơ quan chức năng có thẩm quyền kiểm định chất lượng và cấp phép lưu hành.

3. Phân loại hóa chất tẩy rửa trong chế biến thực phẩm

Các nhóm này bao gồm hóa chất gốc acid, hóa chất gốc kiềm, và các loại hóa chất khử trùng, diệt khuẩn. Cụ thể như sau:

3.1. Hóa chất tẩy rửa gốc acid

Loại hóa chất này có chức năng chính là loại bỏ các loại cặn bẩn vô cơ cứng đầu.

• Công dụng: Chúng có khả năng hòa tan và làm sạch hiệu quả các mảng bám canxi, cặn vôi, vết sữa đông, cặn bia (bia đá) và các vết gỉ sét nhẹ trên bề mặt thiết bị.
• Ứng dụng: Thường được sử dụng để vệ sinh các thiết bị trao đổi nhiệt, đường ống, bồn chứa trong các nhà máy sữa, nhà máy bia, hoặc để tẩy cặn cho nồi hơi, máy tiệt trùng.
• Ví dụ: Các loại acid phổ biến và an toàn được sử dụng bao gồm acid citric, acid phosphoric, acid gluconic, và acid nitric ở nồng độ phù hợp.
• Lưu ý khi sử dụng: Hóa chất gốc acid có tính ăn mòn, do đó cần trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ khi sử dụng và tuyệt đối không dùng trên các bề mặt kim loại mềm, nhạy cảm với acid như nhôm, kẽm.

3.2. Hóa chất tẩy rửa gốc kiềm

Đây là nhóm hóa chất tẩy rửa được sử dụng phổ biến và rộng rãi nhất trong ngành công nghiệp thực phẩm.

• Công dụng: Hóa chất gốc kiềm có khả năng nhũ hóa và xà phòng hóa các chất béo, làm sạch hiệu quả các vết bẩn gốc hữu cơ như dầu mỡ động thực vật, protein, tinh bột và đường. Dòng sản phẩm này chính là loại hoá chất tẩy rửa dầu mỡ thực phẩm hiệu quả nhất.
• Ứng dụng: Phù hợp với hầu hết các dây chuyền chế biến thực phẩm, đặc biệt là trong các nhà máy chế biến thịt, gia cầm, thủy sản, nhà máy sản xuất đồ hộp, bếp ăn công nghiệp nơi có nhiều dầu mỡ.
• Ví dụ: Các hoạt chất chính thường là Sodium hydroxide (xút ăn da) hoặc Potassium hydroxide.
• Đặc tính: Các sản phẩm này thường có khả năng tẩy rửa rất mạnh, thường được kết hợp thêm các chất hoạt động bề mặt và chất tạo bọt để tăng cường hiệu quả làm sạch.

3.3. Hóa chất khử trùng và diệt khuẩn

Loại hóa chất này đóng vai trò quyết định trong việc đảm bảo an toàn vệ sinh ở công đoạn cuối cùng.

• Vai trò: Chức năng chính của chúng là tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của các loại vi sinh vật gây hại như vi khuẩn, nấm mốc, nấm men và virus trên bề mặt thiết bị và môi trường sản xuất.
• Ứng dụng: Thường được sử dụng trong giai đoạn cuối của quy trình vệ sinh, sau khi bề mặt đã được làm sạch dầu mỡ và cặn bẩn bằng các chất tẩy rửa gốc kiềm hoặc acid.
• Ví dụ: Các hoạt chất khử trùng phổ biến và được cấp phép bao gồm các hợp chất gốc Clo, Hydrogen peroxide (oxy già), Peracetic acid (PAA), và các hợp chất Amoni bậc bốn (Quats).
• Yêu cầu: Hóa chất khử trùng phải có phổ diệt khuẩn rộng, tác dụng nhanh và quan trọng nhất là không được để lại tồn dư độc hại gây ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm và sức khỏe người tiêu dùng.

4. Danh sách một số dòng sản phẩm hóa chất tẩy rửa thực phẩm nên biết

Việc lựa chọn đúng dòng sản phẩm cho từng mục đích cụ thể sẽ tối ưu hóa hiệu quả làm sạch. Dưới đây là một số gợi ý về việc sử dụng các loại hóa chất cho từng khu vực:

• Đối với thiết bị, bồn chứa inox: Nên sử dụng kết hợp chu trình tẩy rửa bằng hóa chất gốc kiềm để loại bỏ chất hữu cơ, sau đó dùng hóa chất gốc acid để loại bỏ cặn khoáng, cuối cùng là khử trùng.
• Đối với sàn xưởng: Ưu tiên sử dụng các loại hóa chất tẩy rửa đa năng gốc kiềm có khả năng tạo bọt tốt, dễ dàng sử dụng với máy chà sàn công nghiệp để làm sạch dầu mỡ và các vết bẩn chung.
• Đối với khu vực chế biến trực tiếp: Cần sử dụng các loại hóa chất khử trùng an toàn, bay hơi nhanh và được chứng nhận cấp thực phẩm để đảm bảo không còn tồn dư.
• Sản phẩm chuyên dụng cho nhà bếp: Một trong những dòng sản phẩm không thể thiếu trong các bếp ăn công nghiệp và nhà hàng là Chất tẩy rửa dầu mỡ cho dụng cụ nhà bếp - OVEN CLEANER. Đây là loại hóa chất có tính kiềm cực mạnh, được thiết kế đặc biệt để phá vỡ và làm sạch các lớp dầu mỡ, thức ăn bị cháy khét, bám cứng lâu ngày trên bề mặt lò nướng, vỉ nướng, bếp chiên... Việc sử dụng sản phẩm chuyên dụng này giúp khôi phục lại bề mặt sạch sẽ của thiết bị, đảm bảo vệ sinh và an toàn thực phẩm.

5. FDI Care – giải pháp tẩy rửa dầu mỡ thực phẩm hiệu quả và an toàn

Tại FDI Care, chúng tôi thấu hiểu rằng an toàn vệ sinh là yếu tố sống còn của mọi doanh nghiệp thực phẩm.

• Tư vấn giải pháp chuyên sâu (Expertise & Experience): Với kinh nghiệm làm việc cùng nhiều nhà máy, đặc biệt là các doanh nghiệp FDI có tiêu chuẩn cao, đội ngũ chuyên gia của chúng tôi không chỉ bán sản phẩm mà còn tư vấn một giải pháp vệ sinh toàn diện. Chúng tôi giúp bạn lựa chọn đúng loại hóa chất tẩy rửa trong thực phẩm cho từng công đoạn, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn như HACCP và ISO 22000.
• Cam kết sản phẩm chính hãng, chất lượng quốc tế (Authoritativeness & Trustworthiness): Chúng tôi cam kết chỉ phân phối các dòng hóa chất tẩy rửa công nghiệp thực phẩm chính hãng, được nhập khẩu từ các nhà sản xuất uy tín, có đầy đủ giấy chứng nhận an toàn và bảng dữ liệu an toàn hóa chất (SDS), giúp bạn hoàn toàn an tâm về chất lượng và nguồn gốc.
• Minh chứng từ các đối tác (UGC):

Trưởng phòng QA của một công ty chế biến thực phẩm xuất khẩu tại Hưng Yên chia sẻ: "Hệ thống vệ sinh của chúng tôi đòi hỏi các hóa chất phải đạt chuẩn an toàn quốc tế. FDI Care đã tư vấn và cung cấp cho chúng tôi một bộ sản phẩm tẩy rửa và khử trùng rất hiệu quả, đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe nhất. Dịch vụ của họ rất chuyên nghiệp."

Lời kết: Lựa chọn và sử dụng đúng loại hóa chất tẩy rửa trong thực phẩm là một khoản đầu tư bắt buộc và thông minh. Nó không chỉ giúp bảo vệ máy móc, nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn là sự cam kết về an toàn đối với người tiêu dùng và uy tín của chính thương hiệu bạn. Hãy liên hệ với các chuyên gia của FDI Care để nhận được sự tư vấn toàn diện nhất.