Bản Vẽ Hệ Thống Điện Nhà Xưởng: Tiêu Chuẩn, Các Loại Bản Vẽ & Cách Đọc Chi Tiết

Bản vẽ hệ thống điện nhà xưởng là bộ tài liệu kỹ thuật cốt lõi, bắt buộc phải được thiết kế tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn hiện hành của Việt Nam (TCVN) và quốc tế (IEC), đặc biệt là TCVN 7447 (IEC 60364) về hệ thống lắp đặt điện và TCVN 9208:2012 về lắp đặt cáp điện trong các công trình công nghiệp.

Một bộ hồ sơ bản vẽ đầy đủ bao gồm 4 loại chính: Sơ đồ nguyên lý (Single-Line Diagram) mô tả logic hoạt động, bản vẽ mặt bằng bố trí (Layout Drawing) thể hiện vị trí lắp đặt thực tế, bản vẽ chi tiết lắp đặt (Installation Details) hướng dẫn thi công, và bản vẽ hoàn công (As-Built Drawing) ghi nhận lại hiện trạng sau thi công.

Để đọc bản vẽ chính xác người đọc cần phải nắm vững các ký hiệu điện tiêu chuẩn được quy định trong IEC 60617, đọc kỹ phần ghi chú kỹ thuật chung (General Notes) và hiểu được mối liên kết logic giữa sơ đồ nguyên lý và các bản vẽ mặt bằng bố trí thiết bị.

Tầm quan trọng của bản vẽ là nền tảng cho việc bóc tách khối lượng chính xác, lập dự toán chi phí, xin cấp phép xây dựng và là kim chỉ nam cho quá trình thi công, đảm bảo hệ thống điện vận hành an toàn, ổn định và hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và chi phí phát sinh.

1.Tại Sao Bản Vẽ Hệ Thống Điện Nhà Xưởng Lại Quan Trọng?

Một bộ bản vẽ hệ thống điện nhà xưởng chi tiết và chính xác là yếu tố sống còn, quyết định đến sự an toàn, hiệu quả và chi phí của toàn bộ dự án. Nó không chỉ là một tài liệu kỹ thuật mà còn là cơ sở pháp lý và là công cụ quản lý dự án không thể thiếu.

Là Cơ Sở Để Lập Dự Toán Chính Xác

Không có bản vẽ chi tiết, việc bóc tách khối lượng vật tư (dây cáp, thiết bị đóng cắt, đèn, thang máp cáp) và nhân công sẽ chỉ mang tính ước lượng, dẫn đến sai số lớn. Bản vẽ là cơ sở duy nhất để lập một dự toán chính xác, giúp chủ đầu tư kiểm soát ngân sách trong toàn bộ quá trình xây dựng nhà xưởng.

Đảm Bảo An Toàn và Tuân Thủ Tiêu Chuẩn

Bản vẽ được thiết kế bởi kỹ sư có chuyên môn sẽ tính toán chính xác các thông số kỹ thuật như tiết diện dây, dòng cắt của aptomat, hệ thống tiếp địa... đảm bảo hệ thống vận hành an toàn, phòng chống cháy nổ. Đây cũng là tài liệu bắt buộc để trình nộp cho các cơ quan chức năng khi xin cấp phép xây dựng và nghiệm thu PCCC.

Là Kim Chỉ Nam Cho Quá Trình Thi Công

Đội ngũ thi công sẽ dựa hoàn toàn vào bản vẽ để xác định vị trí lắp đặt tủ điện, đường đi của thang máng cáp, vị trí đèn, ổ cắm... Một bản vẽ rõ ràng, trực quan giúp đẩy nhanh tiến độ, giảm thiểu sai sót trong quá trình thi công, và đảm bảo các hạng mục được lắp đặt đúng kỹ thuật.

2. Một Bộ Hồ Sơ Bản Vẽ Điện Nhà Xưởng Đầy Đủ Gồm Những Gì?

Một bộ hồ sơ bản vẽ điện nhà xưởng chuyên nghiệp bao gồm nhiều bản vẽ thành phần, mỗi loại có một chức năng riêng, liên kết chặt chẽ với nhau để tạo thành một hướng dẫn kỹ thuật hoàn chỉnh cho toàn bộ hệ thống điện nhà xưởng.

1. Sơ Đồ Nguyên Lý 

Đây là bản vẽ quan trọng nhất, được ví như "bộ não" của hệ thống. Nó thể hiện toàn bộ cấu trúc phân phối điện dưới dạng một đường duy nhất, từ nguồn tổng (máy biến áp) qua các tủ điện chính (MSB), tủ phân phối (DB) đến từng phụ tải. Trên sơ đồ này thể hiện rõ thông số của máy biến áp, máy phát điện, các thiết bị đóng cắt (ACB, MCCB, MCB), tiết diện cáp chính.

2. Bản Vẽ Mặt Bằng Bố Trí (Layout Drawing)

Các bản vẽ này thể hiện vị trí lắp đặt thực tế của tất cả các thiết bị trên mặt bằng kiến trúc của nhà xưởng, bao gồm:

• Mặt bằng cấp nguồn động lực: Vị trí các tủ điện, đường đi của thang máng cáp, vị trí các máy móc sản xuất và điểm đấu nối nguồn cho chúng.

• Mặt bằng chiếu sáng: Vị trí lắp đặt các loại đèn, công tắc, và đường đi của dây cấp nguồn cho hệ thống chiếu sáng.

• Mặt bằng ổ cắm: Vị trí các ổ cắm công nghiệp, ổ cắm văn phòng.

• Mặt bằng hệ thống điện nhẹ: Vị trí lắp đặt camera, loa thông báo, đầu báo cháy, nút mạng LAN…

3. Bản Vẽ Chi Tiết Lắp Đặt (Installation Details)

Bản vẽ này cung cấp các hình vẽ chi tiết, phóng to, hướng dẫn cách lắp đặt các thiết bị hoặc các cụm kết cấu phức tạp. Ví dụ: chi tiết lắp đặt một tủ điện, chi tiết lắp thanh cái trong tủ, chi tiết giá đỡ thang máng cáp, chi tiết lắp đặt hệ thống tiếp địa, chống sét. Đây là tài liệu quan trọng cho đội ngũ thi công hệ thống điện trong nhà xưởng.

4. Bản Vẽ Hoàn Công (As-Built Drawing)

Sau khi quá trình thi công nhà xưởng hoàn tất, đơn vị thi công có trách nhiệm cập nhật lại tất cả những thay đổi so với thiết kế ban đầu (nếu có) lên một bộ bản vẽ mới. Đây được gọi là bản vẽ hoàn công, ghi nhận chính xác hiện trạng thực tế của hệ thống, là tài liệu cực kỳ quan trọng phục vụ cho công tác vận hành, bảo trì và nâng cấp sau này.

3.  Các Tiêu Chuẩn Cần Tuân Thủ Khi Thiết Kế Bản Vẽ Là Gì?

Việc thiết kế bản vẽ phải tuân thủ một hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật chặt chẽ của Việt Nam và quốc tế để đảm bảo tính an toàn, đồng bộ và đúng quy định pháp luật.

Hệ Thống Tiêu Chuẩn Việt Nam (TCVN)

• TCVN 7447:2010 (IEC 60364): Tiêu chuẩn tổng thể về hệ thống lắp đặt điện của các tòa nhà.

• TCVN 9208:2012: Tiêu chuẩn về lắp đặt dây dẫn, cáp điện trong các công trình công nghiệp.

• TCVN 9206:2012: Tiêu chuẩn về đặt thiết bị điện trong nhà ở và công trình công cộng.

• TCVN 9385:2012: Tiêu chuẩn về chống sét cho công trình xây dựng.

• TCVN 3890:2023: Tiêu chuẩn về Phòng cháy chữa cháy - Phương tiện, hệ thống báo cháy và chữa cháy. Bản vẽ điện phải được thiết kế đồng bộ với bản vẽ hệ thống pccc.

Tiêu Chuẩn Quốc Tế (IEC)

• IEC 60617: Tiêu chuẩn về các ký hiệu điện được sử dụng trên bản vẽ.

• IEC 61439: Tiêu chuẩn về tủ điện đóng cắt và điều khiển hạ áp.

• IEC 62305: Tiêu chuẩn quốc tế về chống sét.

4. Hướng Dẫn Cách Đọc Các Ký Hiệu Điện Cơ Bản Trên Bản Vẽ

Để hiểu được nội dung bản vẽ, việc nhận biết các ký hiệu là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Dưới đây là một số ký hiệu phổ biến nhất theo tiêu chuẩn IEC 60617.

Lưu ý: Luôn tham khảo bảng chú giải ký hiệu (Legend) đi kèm trong mỗi bộ bản vẽ để có thông tin đầy đủ và chính xác nhất.

5. FDI Care: Đơn Vị Thiết Kế Bản Vẽ Điện Nhà Xưởng Chuyên Nghiệp

FDI Care là đơn vị chuyên cung cấp giải pháp thiết kế và thi công cơ điện nhà xưởng, trong đó, thiết kế bản vẽ hệ thống điện nhà xưởng là một trong những năng lực cốt lõi tạo nên sự khác biệt và uy tín của chúng tôi.

Bản Vẽ Chính Xác - Tiết Kiệm Chi Phí Tối Đa

Với đội ngũ kỹ sư thiết kế M&E được đào tạo bài bản và giàu kinh nghiệm, FDI Care cam kết mỗi bộ bản vẽ chúng tôi cung cấp đều được tính toán tối ưu, chính xác đến từng chi tiết. Điều này giúp bóc tách khối lượng vật tư sát với thực tế nhất, lựa chọn phương án thi công hiệu quả, từ đó giúp chủ đầu tư tiết kiệm 10-15% chi phí, hạn chế tối đa phát sinh trong quá trình thi công.

Đánh Giá Từ Chuyên Gia Thẩm Tra Thiết Kế

Ông Trần Quốc Tuấn, Chuyên gia Thẩm tra thiết kế, Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng (IBST). - "Tôi đã thẩm tra nhiều hồ sơ thiết kế của FDI Care. Điểm mạnh của họ là các bản vẽ rất chi tiết, rõ ràng và tuân thủ tuyệt đối các TCVN hiện hành. Cách họ trình bày bản vẽ, từ sơ đồ nguyên lý đến các chi tiết lắp đặt, đều rất chuyên nghiệp và dễ hiểu cho đơn vị thi công, giúp giảm thiểu rủi ro sai sót tại công trường." 

Phản Hồi Từ Khách Hàng

Bà Asami Kudo, Giám đốc nhà máy, Công ty TNHH Yokoi Moulding Việt Nam (KCN Quế Võ):

"Nhờ có bộ bản vẽ chi tiết từ FDI Care, chúng tôi đã có thể mời thầu và chọn được nhà cung cấp với giá rất tốt. Bản vẽ của họ rất chuyên nghiệp, giúp quá trình thi công diễn ra suôn sẻ và nhanh hơn dự kiến. Chúng tôi rất hài lòng."

Ông Lê Mạnh Hùng, Giám đốc Dự án, Tập đoàn An Phát Holdings:

“Chất lượng bản vẽ thiết kế của FDI Care thực sự vượt trội. Họ không chỉ vẽ, họ còn tư vấn cho chúng tôi những giải pháp kỹ thuật rất hay để tối ưu hóa vận hành và tiết kiệm năng lượng. Đây thực sự là một đối tác tin cậy.”

6. Có Thể Tự Vẽ Hoặc Sử Dụng Bản Vẽ Miễn Phí Trên Mạng Không?

Không, tuyệt đối không nên. Việc tự vẽ khi không có chuyên môn hoặc sử dụng các bản vẽ mẫu không rõ nguồn gốc trên mạng cho một công trình công nghiệp tiềm ẩn những rủi ro cực kỳ nghiêm trọng, có thể gây thiệt hại lớn về tài sản và thậm chí cả tính mạng con người.

Rủi Ro Về An Toàn Cháy Nổ

Bản vẽ không chuyên sẽ không thể tính toán chính xác tiết diện dây dẫn, dòng điện của thiết bị bảo vệ. Điều này dẫn đến nguy cơ quá tải, chập cháy, gây hỏa hoạn nghiêm trọng. Quá trình lắp đặt điện nhà xưởng sai kỹ thuật là nguyên nhân của hơn 60% các vụ cháy nhà xưởng.

Rủi Ro Pháp Lý

Hồ sơ thiết kế điện không được thực hiện bởi đơn vị có chức năng và không được thẩm duyệt theo quy định sẽ không đủ điều kiện để xin cấp phép xây dựng và nghiệm thu PCCC. Công trình có thể bị đình chỉ thi công hoặc bị phạt nặng.

Rủi Ro Về Chi Phí

Bản vẽ sai dẫn đến thi công sai, phải đập phá, làm lại gây lãng phí vật tư, nhân công và kéo dài tiến độ dự án. Chi phí khắc phục sự cố thường lớn hơn rất nhiều so với chi phí thuê một đơn vị thiết kế chuyên nghiệp ngay từ đầu.

7. Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Bản Vẽ Hệ Thống Điện Nhà Xưởng

1. Chi phí thiết kế một bộ bản vẽ điện nhà xưởng là bao nhiêu?

Chi phí thiết kế thường được tính theo % tổng giá trị phần điện hoặc theo đơn giá trên m². Mức phí dao động từ 15.000 - 40.000 VNĐ/m², tùy thuộc vào quy mô và độ phức tạp của công trình.

2. Phần mềm nào được sử dụng phổ biến để vẽ bản vẽ điện nhà xưởng?

AutoCAD là phần mềm tiêu chuẩn và phổ biến nhất được các kỹ sư M&E sử dụng để triển khai các bản vẽ kỹ thuật 2D. Một số công ty có thể sử dụng các phần mềm 3D như Revit MEP để mô hình hóa và kiểm tra xung đột.

3. Mất bao lâu để hoàn thành một bộ bản vẽ thiết kế?

Thời gian thiết kế phụ thuộc vào quy mô dự án. Đối với một nhà xưởng khoảng 5.000 m², thời gian hoàn thành bộ bản vẽ thiết kế thi công có thể mất từ 2 đến 4 tuần.

4. Ai là người có thẩm quyền phê duyệt bản vẽ thiết kế điện?

Bản vẽ thiết kế điện phải được chủ đầu tư phê duyệt. Đối với các công trình có yêu cầu đặc biệt, bản vẽ còn phải được thẩm duyệt bởi cơ quan Cảnh sát PCCC và các cơ quan quản lý xây dựng có thẩm quyền.

5. Sự khác biệt giữa bản vẽ thiết kế cơ sở và thiết kế kỹ thuật thi công là gì?

Thiết kế cơ sở là thiết kế sơ bộ ở giai đoạn đầu dự án, dùng để xin chủ trương đầu tư. Thiết kế kỹ thuật thi công (shop drawing) là bản vẽ chi tiết hóa từ thiết kế cơ sở, thể hiện đầy đủ thông số, kích thước để có thể thi công ngoài công trường.

6. "Shop drawing" trong bản vẽ điện là gì?

Shop drawing là bản vẽ chi tiết thi công do nhà thầu lập và trình chủ đầu tư/tư vấn giám sát phê duyệt trước khi tiến hành lắp đặt. Nó thể hiện chi tiết hơn cả bản vẽ thiết kế, bao gồm cả biện pháp thi công.

7. Có cần lưu trữ bản vẽ hoàn công không?

Có, việc lưu trữ bản vẽ hoàn công là bắt buộc và cực kỳ quan trọng. Nó là tài liệu kỹ thuật của công trình, phục vụ cho việc quản lý, vận hành, bảo trì, sửa chữa và nâng cấp hệ thống điện trong suốt vòng đời của nhà xưởng.

8. Bản vẽ điện có cần thể hiện sự phối hợp với các hệ thống khác không?

Có, bản vẽ điện (M&E) phải được thiết kế trên cùng một mặt bằng kiến trúc và kết cấu, và phải thể hiện sự phối hợp (coordination) với các hệ thống khác như cấp thoát nước, điều hòa không khí, PCCC để tránh xung đột khi thi công.

9. Làm thế nào để kiểm tra chất lượng của một bộ bản vẽ thiết kế?

Một bộ bản vẽ chất lượng phải rõ ràng, dễ đọc, không có sai sót về ký hiệu, kích thước. Các tính toán phải có bảng tính (calculation sheet) đi kèm. Quan trọng nhất là nó phải được thực hiện bởi một đơn vị có tư cách pháp nhân và kinh nghiệm.

10. Nếu có thay đổi trong lúc thi công, xử lý bản vẽ như thế nào?

Mọi thay đổi so với thiết kế phải được ghi nhận bằng một "Yêu cầu thay đổi" (Variation Request), được các bên liên quan phê duyệt, và sau đó phải được kỹ sư cập nhật ngay vào bản vẽ thi công và cuối cùng là bản vẽ hoàn công.