8 mẹo bảo dưỡng máy nước nóng năng lượng mặt trời tăng tuổi thọ, giảm rủi ro

8 mẹo bảo dưỡng máy nước nóng năng lượng mặt trời bao gồm chọn vị trí lắp đặt, đảm bảo nguồn nước sử dụng sạch, sử dụng ống nước nóng chuyên dụng, cấp nước đúng cách, thường xuyên vệ sinh bồn chứa, kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ, dùng mái che máy khi trời mưa bão. 

Thực hiện đều đặn các mẹo này sẽ giúp máy nước nóng năng lượng mặt trời vận hành ổn định, tiết kiệm điện và hạn chế hỏng hóc không đáng có trong suốt thời gian sử dụng.

Bài viết này của FDI Care sẽ chia sẻ với bạn cụ thể 8 mẹo sử dụng và bảo dưỡng máy nước nóng năng lượng mặt trời này.

Bài viết liên quan:

• Cập nhật giá máy nước nóng năng lượng mặt trời các hãng nổi tiếng 2025
• Tính toán tiết kiệm chi phí với máy nước nóng năng lượng mặt trời

1. Tại sao cần bảo dưỡng máy nước nóng định kỳ?

Các lý do chính bạn cần thực hiện công việc này bao gồm việc duy trì hiệu suất làm nóng và tiết kiệm năng lượng, kéo dài tuổi thọ của thiết bị, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người sử dụng, và giữ cho nguồn nước nóng luôn sạch sẽ. Cụ thể như sau:

1. Duy trì hiệu suất làm nóng và tiết kiệm năng lượng

Đây là lợi ích kinh tế trực tiếp và rõ ràng nhất.

• Đối với máy năng lượng mặt trời: Bụi bẩn, lá cây bám trên bề mặt tấm thu nhiệt sẽ hoạt động như một lớp màng chắn, làm giảm đáng kể khả năng hấp thụ năng lượng. Việc vệ sinh định kỳ sẽ giúp tấm thu luôn sạch sẽ, hấp thụ nhiệt tối đa và làm nóng nước nhanh hơn.
• Đối với máy bơm nhiệt (Heat pump): Dàn nóng bị bám bụi bẩn sẽ làm giảm khả năng trao đổi nhiệt với không khí, khiến máy nén phải hoạt động nhiều hơn và lâu hơn để làm nóng nước, từ đó gây tốn điện hơn rất nhiều.
• Đối với bình nóng lạnh điện: Thanh đốt bị cáu cặn bám vào sẽ làm giảm hiệu quả truyền nhiệt vào nước, khiến bình phải mất nhiều thời gian hơn và tiêu thụ nhiều điện năng hơn để đạt được nhiệt độ cài đặt.

2. Kéo dài tuổi thọ của thiết bị

Bảo dưỡng định kỳ giúp phát hiện và xử lý sớm các vấn đề tiềm ẩn, ngăn ngừa các hư hỏng nghiêm trọng và tốn kém.

• Chống ăn mòn bồn chứa: Việc kiểm tra và thay thế thanh Anode (thanh magie chống ăn mòn) là công việc quan trọng nhất trong quá trình bảo trì. Thanh Anode hoạt động như một "vệ sĩ", hi sinh bản thân để bảo vệ lòng bồn chứa khỏi bị ăn mòn. Nếu thanh Anode bị mòn hết mà không được thay thế, bồn chứa sẽ nhanh chóng bị ăn mòn và có thể bị thủng, gây hỏng hóc không thể phục hồi.
• Loại bỏ cáu cặn: Việc súc rửa bồn chứa định kỳ sẽ loại bỏ lớp cáu cặn tích tụ ở đáy bồn, giúp bảo vệ lớp men bên trong và các linh kiện khác khỏi sự phá hủy.

3. Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người sử dụng

Đây là yếu tố quan trọng không thể xem nhẹ, đặc biệt với các thiết bị điện.

• Kiểm tra rò rỉ điện: Đối với bình nóng lạnh điện và máy bơm nhiệt, kỹ thuật viên sẽ kiểm tra toàn bộ hệ thống dây dẫn, các điểm nối điện và đặc biệt là bộ phận chống giật (ELCB/RCBO) để đảm bảo chúng vẫn hoạt động tốt, loại bỏ mọi nguy cơ rò rỉ điện gây nguy hiểm.
• Kiểm tra các van an toàn: Các van an toàn về nhiệt độ và áp suất sẽ được kiểm tra để đảm bảo chúng không bị kẹt và có thể hoạt động bình thường, giúp bảo vệ thiết bị khỏi các nguy cơ cháy nổ do quá nhiệt hoặc quá áp.

4. Đảm bảo chất lượng nguồn nước nóng sạch sẽ

Cặn bẩn, rỉ sét và các tạp chất từ nguồn nước sẽ tích tụ dần ở đáy bồn chứa sau một thời gian sử dụng. Việc không súc rửa định kỳ sẽ làm cho nguồn nước nóng của bạn bị đục, có mùi lạ và không đảm bảo vệ sinh, có thể gây ra các vấn đề về da liễu khi sử dụng.

Tóm lại, việc bảo dưỡng máy nước nóng định kỳ (thường là 1-2 năm một lần tùy thuộc vào chất lượng nguồn nước) là một việc làm cần thiết, giúp hệ thống của bạn luôn hoạt động trong trạng thái tốt nhất, vừa tiết kiệm chi phí, vừa đảm bảo an toàn cho cả gia đình.

2. 8 mẹo bảo dưỡng máy nước nóng và sử dụng đúng cách để tăng tuổi thọ

8 mẹo bảo dưỡng máy nước nóng năng lượng mặt trời và sử dụng đúng cách bao gồm chọn vị trí lắp đặt, đảm bảo nguồn nước sử dụng sạch, sử dụng ống nước nóng chuyên dụng, cấp nước đúng cách, thường xuyên vệ sinh bồn chứa, kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ, dùng mái che máy khi trời mưa bão.  

Dưới đây là thông tin chi tiết về 8 mẹo này:

2.1. Chọn vị trí lắp đặt nào phù hợp để tối ưu hóa hiệu suất?

Vị trí lắp đặt lý tưởng nhất cho máy nước nóng năng lượng mặt trời là trên một mái nhà hoặc khu vực thông thoáng, không bị che khuất, có khả năng đón nắng tốt nhất trong ngày và càng gần nơi sử dụng nước nóng càng tốt. Việc lựa chọn đúng vị trí sẽ giúp hệ thống của bạn hấp thụ được tối đa năng lượng mặt trời và giảm thiểu sự thất thoát nhiệt, từ đó tối ưu hóa hiệu suất và tiết kiệm chi phí.

Để đảm bảo hệ thống hoạt động với hiệu quả cao nhất, việc lựa chọn vị trí cần tuân thủ các nguyên tắc kỹ thuật sau:

• Ưu tiên hướng nam và góc nghiêng tối ưu Đây là nguyên tắc quan trọng nhất về mặt kỹ thuật. Tại Việt Nam (thuộc Bắc bán cầu), hướng lắp đặt tốt nhất cho các tấm thu nhiệt là quay về hướng Nam, hoặc có thể hơi chếch về hướng Tây Nam một chút. Hướng này giúp tấm thu có thể nhận được lượng bức xạ mặt trời nhiều nhất và trong khoảng thời gian dài nhất trong ngày, từ sáng đến chiều.
• Tránh hoàn toàn các vị trí bị che khuất bởi bóng râm Vị trí lắp đặt phải đảm bảo không bị che khuất bởi bóng râm từ các tòa nhà cao tầng gần đó, cây cối lớn hay thậm chí là các cấu trúc khác trên chính mái nhà của bạn. Dù chỉ bị che một phần, hiệu suất của toàn bộ hệ thống cũng sẽ suy giảm nghiêm trọng. Cần khảo sát kỹ đường đi của mặt trời trong cả ngày để đảm bảo tấm thu luôn nhận được nắng trực tiếp, đặc biệt là trong khung giờ cao điểm từ 9 giờ sáng đến 3 giờ chiều.
• Càng gần nơi sử dụng nước nóng nhất càng tốt Nếu có thể, hãy chọn vị trí lắp đặt sao cho khoảng cách đường ống dẫn nước nóng từ bồn bảo ôn đến các phòng tắm, nhà bếp là ngắn nhất. Điều này giúp giảm thiểu sự thất thoát nhiệt trên đường ống, giúp bạn có nước nóng nhanh hơn khi mở vòi và tiết kiệm được lượng nước phải xả bỏ trong khi chờ đợi.
• Đảm bảo nền móng vững chắc và an toàn Vị trí lắp đặt phải có kết cấu đủ vững chắc để chịu được toàn bộ tải trọng của hệ thống khi chứa đầy nước, có thể lên đến vài trăm kilogam. Do đó, việc lắp đặt phải được thực hiện trên các vị trí dầm, sàn bê tông chịu lực hoặc trên một hệ khung giá đỡ được gia cố chắc chắn để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho kết cấu mái nhà.

>>> Xem thêm: Máy nước nóng năng lượng mặt trời loại nào tốt nhất? Tiêu chí chọn mua

2.2. Đảm bảo nguồn nước sử dụng sạch để bảo vệ máy

Đảm bảo nguồn nước sử dụng sạch sẽ tránh hiện tượng ăn mòn và đóng cặn, làm suy giảm hiệu quả và tuổi thọ của thiết bị một cách nghiêm trọng.

• Nếu nước bị nhiễm phèn, chứa nhiều cặn bẩn hoặc có hàm lượng khoáng chất cao như canxi, magie, cặn bám sẽ tích tụ trong bình chứa và ống dẫn. => Làm giảm hiệu suất, gây tắc nghẽn, nước chảy yếu, máy phải hoạt động quá tải.

Để tránh tình trạng này, bạn nên sử dụng nước máy hoặc nước giếng đã qua xử lý trước khi cấp vào máy.  

Trong trường hợp khu vực của bạn có nước cứng – tức là nước chứa nhiều khoáng chất – hãy lắp thêm bộ lọc nước ngay từ đầu. Bạn có thể kiểm tra nước bằng cách đơn giản: đun một ít nước trong nồi, nếu thấy cặn trắng bám dưới đáy, đó là dấu hiệu nước cần được xử lý. Việc bỏ qua bước này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, như bình chứa bị ăn mòn hoặc ống thủy tinh bị tắc sau vài năm sử dụng. Một nguồn nước sạch không chỉ giúp máy hoạt động trơn tru mà còn đảm bảo nước nóng bạn dùng hàng ngày an toàn cho sức khỏe. Vì vậy, đừng xem nhẹ việc kiểm tra và xử lý nguồn nước khi bảo dưỡng máy.  

2.3. Sử dụng ống nước nóng chuyên dụng  

Để đảm bảo nước nóng luôn giữ nhiệt tốt khi đến vòi bạn nên ưu tiên sử dụng ống PPR hoặc ống inox chuyên dụng. Đây là những loại ống được thiết kế để chịu được nhiệt độ cao từ 80–100°C mà không bị biến dạng hay rò rỉ. Ngoài ra, chúng còn có lớp cách nhiệt hiệu quả, giúp duy trì nhiệt độ nước ổn định từ bình chứa đến nơi sử dụng.

Ngược lại, nếu dùng ống nhựa thông thường, nước nóng có thể bị nguội nhanh chóng trên đường đi – đặc biệt khi đường ống dài hoặc lắp đặt ngoài trời. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm sử dụng, khiến hiệu quả cung cấp nước nóng không như mong muốn.

Ngoài ra, nếu đường ống của bạn dài hơn 5m, hãy bọc thêm lớp cách nhiệt như cao su non hoặc xốp để giảm thất thoát nhiệt. 

Một gia đình ở TP.HCM từng chia sẻ rằng khi chuyển từ ống nhựa sang ống PPR, nhiệt độ nước đến vòi tăng từ 50°C lên 58°C dù bình chứa đạt 60°C. Điều này cho thấy việc đầu tư vào ống dẫn chất lượng không chỉ nâng cao trải nghiệm sử dụng mà còn là một phần quan trọng trong bảo trì máy nước nóng năng lượng mặt trời. 

Đừng tiết kiệm ở khâu này, vì ống kém chất lượng có thể làm bạn lãng phí năng lượng mà máy đã tích lũy.  

2.4. Cấp nước vào máy đúng cách để tránh hỏng hóc

Các nguyên tắc cấp nước đúng cách bao gồm việc chọn đúng thời điểm để cấp nước, đảm bảo nguồn nước cấp luôn ổn định và liên tục, và kiểm soát tốt áp lực nước đầu vào. Cụ thể như sau:

2.4.1. Chọn đúng thời điểm để cấp nước

Nguyên tắc quan trọng nhất là chỉ được cấp nước vào hệ thống khi các bộ phận thu nhiệt (ống chân không hoặc tấm phẳng) đang ở trạng thái nguội. Vào giữa trưa nắng gắt, nhiệt độ bên trong các ống chân không rỗng có thể lên đến hơn 200°C. Nếu cấp nước lạnh vào đột ngột, sự chênh lệch nhiệt độ cực lớn sẽ gây ra hiện tượng sốc nhiệt, làm nứt hoặc thậm chí là vỡ tan các ống thủy tinh ngay lập tức. Do đó, thời điểm tốt nhất để cấp nước lần đầu cho máy hoặc cấp lại sau khi bồn cạn là vào sáng sớm trước khi có nắng, hoặc chiều muộn khi nắng đã tắt hoàn toàn.

2.4.2. Đảm bảo nguồn nước cấp ổn định và liên tục

Hệ thống phải luôn được kết nối với một nguồn cấp nước ổn định và liên tục để tránh tình trạng bồn chứa bị cạn nước khi trời đang nắng. Nếu bồn chứa hết nước trong khi các tấm thu vẫn đang tiếp tục hấp thụ nhiệt, nhiệt độ của chúng sẽ tăng lên rất cao mà không có nước để giải nhiệt. Tình trạng này kéo dài có thể làm hỏng các gioăng cao su ở chân ống, giảm tuổi thọ của vật liệu và gây nguy hiểm về sốc nhiệt khi nước được cấp trở lại. Hãy luôn đảm bảo bồn chứa nước lạnh tổng của gia đình bạn luôn có đủ nước để cấp cho hệ thống.

2.4.3. Kiểm soát áp lực nước đầu vào

Việc kiểm soát áp lực nước đầu vào là rất cần thiết để bảo vệ bồn chứa bảo ôn và các đường ống khỏi bị hư hại.

• Đối với hệ thống không chịu áp (ống chân không): Đây là loại máy phổ biến nhất trên thị trường. Bồn chứa của chúng không được thiết kế để chịu áp lực cao. Nếu nước được bơm trực tiếp từ máy bơm tăng áp hoặc từ các tầng trên cao xuống, áp lực mạnh có thể làm móp méo, thậm chí là vỡ bồn. Giải pháp bắt buộc cho trường hợp này là phải lắp đặt một bình chứa phụ nhỏ phía trên bồn chính. Bình phụ này sẽ nhận nước từ nguồn cấp và sau đó cấp vào bồn chính một cách tự nhiên bằng trọng lực, giúp ổn định áp lực.
• Đối với hệ thống chịu áp (tấm phẳng): Các hệ thống cao cấp như Solahart có khả năng chịu áp lực nước cao. Tuy nhiên, bạn vẫn cần đảm bảo áp lực từ nguồn cấp không vượt quá giới hạn áp suất làm việc tối đa mà nhà sản xuất đã quy định để đảm bảo an toàn cho các van và mối nối.

Một lưu ý quan trọng khác là không nên cấp nước lạnh đột ngột khi bình đang rất nóng, ví dụ trên 70°C. Sự chênh lệch nhiệt độ lớn có thể gây nứt ống hoặc làm giảm tuổi thọ của linh kiện. 

Trong trường hợp mất điện hoặc nước, bạn nên khóa van cấp để tránh máy chạy không tải. Việc cấp nước đúng cách không chỉ giúp máy hoạt động hiệu quả mà còn là bước bảo vệ thiết bị khỏi những hỏng hóc không đáng có. Đây là một chi tiết nhỏ nhưng cực kỳ cần thiết trong quá trình kiểm tra máy định kỳ.  

2.5. Thường xuyên vệ sinh bồn chứa nước để đảm bảo chất lượng nước

Bạn nên vệ sinh bồn chứa ít nhất 6 tháng một lần nếu dùng nước sạch, hoặc 3 tháng một lần nếu nước có nhiều tạp chất.  Bởi bồn chứa nước là nơi lưu trữ nước nóng, và nếu không vệ sinh thường xuyên, nó có thể trở thành “ổ vi khuẩn” hoặc nơi tích tụ cặn bẩn. 

Quy trình vệ sinh khá đơn giản: trước tiên, khóa van cấp nước và xả hết nước trong bình ra ngoài. Sau đó, dùng bàn chải mềm cùng nước sạch để cọ rửa bên trong, loại bỏ cặn bám ở thành bình và đáy. Cuối cùng, xả lại vài lần cho đến khi nước chảy ra hoàn toàn trong.  

Khi vệ sinh, bạn cần tránh sử dụng hóa chất mạnh như axit hoặc chất tẩy rửa công nghiệp, vì chúng có thể làm hỏng lớp cách nhiệt hoặc ăn mòn vỏ bình. Một bồn chứa sạch không chỉ đảm bảo nước nóng an toàn cho tắm rửa mà còn giúp máy duy trì hiệu suất làm nóng tối ưu. Nếu bỏ qua bước này, cặn bẩn tích tụ lâu ngày sẽ làm giảm khả năng giữ nhiệt, buộc máy phải hoạt động nhiều hơn để đạt nhiệt độ mong muốn. Vì vậy, hãy biến việc vệ sinh bồn chứa thành thói quen trong kế hoạch  bảo trì máy nước nóng năng lượng mặt trời của bạn.  

2.6. Kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ các bộ phận của máy để sớm phát hiện vấn đề

Kiểm tra định kỳ các bộ phận của máy nước nóng năng lượng mặt trời là cách tốt nhất để phát hiện và khắc phục sớm các vấn đề tiềm ẩn. Đầu tiên, bạn nên chú ý đến tấm thu nhiệt – bộ phận quan trọng nhất của máy. Hãy lau sạch bụi bẩn bằng khăn ẩm mỗi 1-2 tháng để đảm bảo tấm thu nhiệt hấp thụ năng lượng tối đa. Nếu để bụi bám dày, hiệu suất làm nóng có thể giảm đến 20-30%. Tiếp theo, kiểm tra ống thủy tinh hoặc ống dẫn xem có bị nứt vỡ hay rò rỉ không, và thay thế ngay nếu phát hiện hư hỏng.  

Ngoài ra, bạn cần xem xét các ron cao su ở mối nối, vì chúng dễ bị lão hóa sau 2-3 năm dưới tác động của nhiệt độ cao. Nếu ron bị hở, nước có thể rò rỉ hoặc nhiệt bị thoát ra ngoài, làm giảm hiệu quả của máy. Đối với máy có bộ gia nhiệt điện dự phòng, hãy kiểm tra xem nó có hoạt động bình thường hay bị rò điện không. Bạn nên thực hiện bảo dưỡng toàn diện 6-12 tháng một lần, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và chất lượng nước ở khu vực của bạn. Nếu không rành về kỹ thuật, hãy gọi thợ chuyên nghiệp để kiểm tra, vì việc tự sửa sai cách có thể gây hỏng thêm. Đây là bước không thể thiếu trong việc vệ sinh máy thường xuyên để giữ máy luôn bền bỉ.  

2.7. Dùng mái che máy khi trời mưa bão để bảo vệ thiết bị

Thời tiết xấu như mưa bão có thể là “kẻ thù” của máy nước nóng năng lượng mặt trời nếu bạn không bảo vệ đúng cách. Khi mưa lớn kèm gió mạnh, tấm thu nhiệt có nguy cơ bị nứt, ron cao su bị bung ra, hoặc khung đỡ bị gãy, gây thiệt hại lớn. Để tránh điều này, bạn nên lắp một mái che bằng tôn hoặc nhựa trong suốt phía trên máy, cách tấm thu nhiệt khoảng 50-70cm. Khoảng cách này đảm bảo mái che không cản ánh nắng nhưng vẫn bảo vệ máy khỏi mưa gió.  

Khi lắp mái che, bạn cần đảm bảo nó được cố định chắc chắn, vì gió bão có thể thổi bay mái nếu không gia cố tốt, gây nguy hiểm cho cả máy và người xung quanh. Một gia đình ở Quảng Nam từng chia sẻ rằng nhờ lắp mái che cho máy Solahart, họ đã tránh được thiệt hại trong bão lớn, trong khi hàng xóm không che bị nứt mất 2 ống thủy tinh. Việc dùng mái che không chỉ kéo dài tuổi thọ máy mà còn giúp bạn yên tâm hơn trong mùa mưa bão. Đây là một giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong kế hoạch  bảo trì máy nước nóng năng lượng mặt trời .  

2.8. Không sử dụng máy nước nóng khi mưa bão để tránh rủi ro

Sử dụng máy đúng cách trong thời tiết mưa là điều bạn cần lưu ý để bảo vệ cả máy và gia đình. Khi trời mưa, nhiệt độ tấm thu nhiệt giảm mạnh, khiến nước không đủ nóng như mong muốn. Nếu máy có bộ gia nhiệt điện, việc bật điện trong lúc mưa lớn hoặc sấm sét có thể làm tăng nguy cơ rò rỉ điện, gây nguy hiểm. Vì vậy, bạn nên tắt nguồn điện (nếu có) và khóa van nước nóng khi mưa to kéo dài. Hãy chờ đến khi trời nắng để tận dụng tối đa năng lượng mặt trời, thay vì ép máy hoạt động trong điều kiện không lý tưởng.  

Một mẹo nhỏ là bạn có thể chuẩn bị một bình nước nóng điện nhỏ (20-30L) làm phương án dự phòng cho những ngày mưa liên tục. Điều này không chỉ giúp bạn vẫn có nước nóng để dùng mà còn giảm áp lực lên máy năng lượng mặt trời, tránh tình trạng quá tải hoặc hỏng hóc. Việc sử dụng máy đúng cách trong mưa là một phần quan trọng của  bảo dưỡng máy nước nóng năng lượng mặt trời , vừa đảm bảo an toàn vừa kéo dài tuổi thọ thiết bị.  

Máy nước nóng năng lượng mặt trời là khoản đầu tư dài hạn, và việc bảo dưỡng đúng cách sẽ giúp bạn tận dụng tối đa lợi ích từ nó. Từ chọn vị trí lắp đặt tối ưu, đảm bảo nguồn nước sạch, dùng ống dẫn chuyên dụng, đến vệ sinh bồn chứa, kiểm tra định kỳ, bảo vệ máy trong mưa bão và sử dụng đúng cách – mỗi bước đều góp phần nâng cao hiệu suất và tuổi thọ của máy. Một chiếc máy được chăm sóc tốt có thể hoạt động bền bỉ 15-20 năm, tiết kiệm hàng triệu đồng tiền điện cho gia đình bạn.  

Bạn đã thực hiện bao nhiêu bước trong số này cho máy nước nóng của mình? Hãy bắt đầu ngay hôm nay để đảm bảo máy luôn hoạt động hiệu quả nhé! Nếu cần thêm thông tin hay mẹo bảo trì, đừng ngần ngại để lại câu hỏi để tôi hỗ trợ bạn chi tiết hơn.